ਫਿਜਿਓਗ੍ਰਾਫੀ : –
ਡਿਸਟ੍ਰਿਕਟ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਿਆਦਾਤਰ 2 ਫੁੱਟ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਤਰੱਲੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਗੱਠੜੀ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ । ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਤੱਕ ਪ੍ਰਤੀ ਮੀਲ ਜਿਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਬੇਲਟ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੋਰਸ ਦੇ ਕੁਝ ਬਰਾਬਰ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਪਾਸੇ ਹਿਠਾਰ ਨਾਂ ਵਾਲੇ ਕੰਡੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਰੇਤ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਲਿਆ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੂੜਾ ਗਾਰਾ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ-ਪੂਰਬੀ ਪਾਸੇ ਰੋਹੀ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਰੇਤ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਅਰਥਾਤ ਸੇਰੋਜ਼ਮ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਮਾਰੂਥਲ ਮਿੱਟੀ, ਸੈਲਿਨਟੀ ਅਤੇ ਅਲਕਲੀਨੀਟੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੈਲਕੇਰੀਅਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਮਿੱਟੀਆਂ ਐਨ.ਪੀ.ਕੇ. ਵਿਚ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ PH ਮੁੱਲ 8.0 ਤੋਂ 8.6 ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਕ ਸਥਾਪਨਾ :-
ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਸਮੁੱਚੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫਸਰ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠਲੇ ਸੀਨੀਅਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
- ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿਖਲਾਈ ਅਫਸਰ
- ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਅਫਸਰ (ਪੁਨਰ-ਪ੍ਰਾਪਤੀ)
- ਅੰਕੜਾ ਅਫਸਰ
- ਸਹਾਇਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫਸਰ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫਸਰ (ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਸਪੈਸ਼ਲਿਸਟ (ਪੀ.ਪੀ.))
ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਹਾਇਕ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਟਾਫ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੇਠਾਂ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ: –
ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਅਬੋਹਰ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੇਹਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਯੋਜਨਾ
- ਵਰਮੀਕਲਚਰ: – ਵਿਭਾਗ ਵਰਮੀ-ਖਾਦ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੀੜਾ (ਲਾਲ ਗਾਂਡੋਆ) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਸੈਸਿਨਾ-ਫਾਤਿਦਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ. ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਫਾਰਮ ਯਾਰਡ ਮੈਨੂਰ (ਕੰਪੋਸਟ ਖਾਦ): – ਫਾਰਮ ਯਾਰਡ ਖਾਦ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
- ਗ੍ਰੀਨ ਮੈਨੁਅਰਿੰਗ: – ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰੇ ਭਰੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਮਿਆਰ ਤੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਜੰਤਰ ਸੋਇੰਗ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜੰਤਰ ਬੀਜ ਸਸਤੀਆ ਦਰਾਂ ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਵੰਡ: – ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ, ਬਾਸਮਤੀ ਅਤੇ ਤੇਲਬੀਜਾਂ ਦੀ ਫਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ।
ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਤੇਲਬੀਜ ਫਸਲਾਂ:- ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਵਿਭਾਗ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸੁਧਰੇ ਹੋਏ ਬੀਜਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੇਲਬੀਜ਼ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਨੀ ਕਿੱਟਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2004 ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀਆਂ 100 ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਿੱਟਾਂ ਅਤੇ ਮੁੰਗ ਦੇ 40 ਰੁਪਏ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।
ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਬੀਜ: – ਸਬਸਿਡੀ ‘ਤੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦੇ ਬੀਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਕੁਆਲਿਟੀ ਨਿਯੰਤਰਣ: – ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਖਤ ਚੌਕਸੀ ਅਧੀਨ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬੀਜ,ਖਾਦ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿਭਾਗ, ਮਾਰਕਫੈਡ, ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੋ, ਐਨ.ਐਫ.ਐਲ.ਇਫਕੋ ਦੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਜੀ ਡੀਲਰਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ।
ਟ੍ਰੇਨਿਗ ਕੈਂਪ: – ਵਿਭਾਗ ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਵੱਲੋਂ ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਖਰੀਫ ਅਤੇ ਰਬੀ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿਚ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰੀ, ਦਸ ਬਲਾਕ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕੈਂਪਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਧੂਮੱਖੀ ਪਾਲਣ: – ਮਧੂਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਫਾਰਮ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ. ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਛੱਤੇ ਅਤੇ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਬਸਿਡੀ।